جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دعا در سراسر تمدن بشری از بدو خلقت تاکنون و در تمام ادیان توحیدی و فرهنگهای ملل مختلف، یکی از ابزار ارتباطی با خداوند متعال و نوعی معراج روحی و معنوی برای فرد مومن به شمار می‌رود.موضوع مورد تحقیق در این پایان‌نامه، بررسی مقایسه‌ای «دعا» در نهج البلاغه و مثنوی معنوی است و دستاورد نهایی تحقیق حاضر، آن است که اهمیت دعا را با رویکرد عرفانی مورد بررسی قرار داده و این نکته را خاطرنشان سازد که انسان وقتی در هنگام دعا از مرتب? تعامل با خدایتعالی می‌گذرد و تنها خدا را در دعاهایش طلب می‌کند، در حقیقت، تجلی نور الهی را در خود می‌یابد و این تابش انوار الهی است که وجود انسان را فرا می‌گیرد. هدف از تدوین این پایان‌نامه، استخراج مبانی و جایگاه و اهداف و زمینه‌ها و عوامل تحقق دعا و بیان شرایط و موانع اجابت و آثار و ثمرات دعا در نهج البلاغه و مثنوی معنوی و بررسی مقایسه‌ای موضوع یادشده در این دو منبع بوده است تا از رهگذر آن با نگاهی تقریبا نو و قابل توجه، اثری جدید به مخاطبان از اقشار مختلف عرضه گردد. از جمله شرایط اجابت دعا، اخلاص در دعا و توجه کامل به ذات مقدس حضرت حق و امید به اجابت خواسته و مراعات آداب ظاهری در هنگام دعا کردن و از موانع استجابت نیز، عدم رعایت آداب دعا و یا تنافی با سنتهای آفرینش و عدم مصلحت و ... می‌باشد.از آثار مهم دعا نیز می‌توان به این مورد اشاره نمود که دعا عاملی برای صیقل جان و آرامش روح است که به واسط? آن، رابط? بین انسان و خالق هستی به خوبی برقرار می‌‌شود. همچنین دعا موجب جلب رحمت الهی و مغفرت و بخشایش خداوندی می‌گردد. سعادت، کامیابی، فلاح و رستگاری، عاقبت بخیری، فرزند صالح، روزی (مادی و معنوی)، تندرستی و عافیت، خیر و برکت و توفیق طاعت و ترک گناه نیز از جمله دیگر آثار مادی و معنوی دعاست.کلید واژه‌ها: دعا، خدا، انسان، اجابت، معبود، رابطه، نهج البلاغه، مثنوی معنوی.

این رساله تحت عنوان بررسی امامت امام دوازدهم شیعیان براساس منابع معتبر تاریخی – حدیثیدر یک مقدمه و پنج فصل تنظیم شده است علت ها و فلسفه هایی که برای ضرورت و شناخت رسول خاتم (ص) بیان شده است همان علت ها برای ضرورت وجود امام (ع) و جانشین بعد از پیامبر(ص) صادق است .حضرت رسول خاتم (ص) قواعد را به طور کلی بیان فرمودند و دستورات دین را با توجه به ظرفیت عموم جامعهدرآن زمان تشریح نمودند، اما بعد از رحلت ایشان احتیاج مردم با آن مقدار برطرف نشد، پس برای افراد بشر پیروی از امامت امری واجب جلوه نمود،تا بتوانند به بلوغی کامل دست یابند و در این مسیر هدفمند با الگوها ی انتخاب شده از سوی خداوند درجامعه به موفقیت برسند .بدین ترتیب پیامبر (ص) تمام احکام را به وصی خود سپرده و هر امامی به امام بعد از خودش سپرد تا اینکه این امر مهمبه امام زمان (عج) رسید . تا این مسئولیت را درجامعه جهانی به نحو احسن پیاده نمایند .با توجه به فرموده خداوند درآیات قرآن کریم ،امامان کلُ آمنَ بالله هستند همگی به خدا ایمان دارند و نور واحد هستند ،و در مقام معنوی بر یکدیگر برتری ندارند و اگر تفاوتی در ظاهر عملکرد امامان مشاهده می شود ،به علت تفاوت در ویژگی فردی است ،نه مقام نورانیت ایشان به عبارتی شرایط زمان ومکان لازم می شود تا امامان عملکرد خاص و به ظاهر متفاوت در زمان امامت خودشان را نشان دهند .این پژوهش در پنج فصل تنظیم شده است که فصل اول آن به کلیات پرداخته شده و فصل دوم به بررسی شخصیت زندگی امام عسکری (ع) پدر بزرگوار امام مهدی (عج )و همچنین شخصیت امامت حضرت مهدی (عج) و نشان دادن ارزش های والای انسانی ایشان که خداوند در وجود امام (عج) به ودیعت نهاده و آن منشاء تحولاتی شگرف در جامعه و افرادبشر شده است را پرداخته ایم .با توجه به این که شخصیت با عظمت امام مهدی (ع) ابعاد مختلفی دارد اما ویژگی امامت ایشان امری بس مهم بوده است که بر خود واجب دانسته ایم که از که از منظر امامت، ایشان را مورد برسی قرار دهیم ، سپس در فصل سوم غیبت صغری –غیبت کبری ،نایبان حضرت (عج)وسرانجام فصل چهارم در ارتباط با حضرت مهدی (عج ) است که، از منظر برخی از آیات قرآن مورد پژوهش قرا ر گرفته شده است و فصل پنجم اختصاص به نتیجه گیری نیز دارد. واژگان کلیدی : امام حسن عسکری (ع)-امام مهدی (عج )-خلفای بنی عباس-احادیث شیعه و احادیث اهل سنت – آیات قرآن .

این پژوهش با هدف بررسی تربیت معنوی در نهج البلاغه صورت گرفته است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف بنیادی، از لحاظ ماهیت نظری و از لحاظ روش کیفی می باشد، که به شیوه ی تحلیلی – استنتاجی انجامشده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که تربیت معنوی از دیدگاه نهج البلاغه با پیروی از دستورات الهی و زدودن باطن ازصفات ناشایست و آراستن آن با صفات نیک، تحقق می یابد و دارای ویژگی های خدامحوری، پرواپیشگی، باطن گرایی، تلاش وکوشش، شهود و فنا می باشد. اهداف تربیت معنوی عبارتند از آخرت گرایی، تقوا و پرهیزکاری، وارستگی و بندگی و شناخت فطرت است.اصول تربیت معنوی در نهج البلاغه مرتبط بااصل توحید، تفکر، کرامت، تواضع گرایی، اعتدال، زهد، ولایت، محبت، احسان و اصل آزادی می باشد. روش های تربیت معنوی در نهج البلاغه در سه حیطه شناختی با روش اعطای بینش، حیطه عاطفی با روش موعظه و اندرز و حیطه رفتاری به روش های الگویی، تربیت عملی و امر بمعروف و نهی از منکر ذکر، دعا، مراقبه و محاسبه، توکل، صبر و بردباری، خوف و رجاء و توبه مورد بحث قرار گرفته است. در مجموع از نظر حضرت علی (ع)، تربیت معنوی تربیتی الهی است که دستیابی به آن مستلزم رعایت تقوای الهی و توجه به مبداء و معاد بوده و نیاز به تعقل و تفکر و سیر در آفاق و انفس و جد و جهد در جهت تصفیه نفس از رذایل و آراستگی به جمیع فضایل را دارد که حاصلش، نورانیت، صفای دل، فلاح و رستگاری و غایت آن تقرب الهی است. کلید واژه: نهج البلاغه، تربیت، معنویت، تربیت معنوی

انسان همواره تلاش کرده است که راه کمال را بپیماید و برای این کار به دنبال نمونه ها و اسوه های بشری بوده است. متون عرفانی از جمله مرصاد العباد نجم رازی درباره انسان کامل بحث مستوفایی دارد که در این پزوهش نگارنده به بررسی انسلنکامل در این کتاب همت گماشته و نظر او را با امهات کتب عرفانی نیز مقایسه کرده است که البته نظرات آنها بعضا مشابه و گاهی هم متفاوت با نظر نجم رازی است. از ویژگی های مهم مرصاد العباد پرداختن به داستان آفرینش و خلافت آدم و همچنین ارائه برداشته های عرفانر شخصی است. نکته مهم این پزوهش این است که در کتاب های عرفانی به جایگاه و ویژگی های انسان کامل توجه زیادی شده است و پیام های ارزنده ای برای انسان گرفتار تجملگرایی و تکنولوزی در بر دارد. همچنین گفتنی است که بسیاری از اصطلاحات عرفانی معرف و مفسر انسان کامل هستند. نظیر خلیفه اللهی، پیر و مراد و نمادهای فراوانی که اشاره به انسان کامل دارد و برگرفته از آیات و روایات است.

تعبیر مشروعیتنظام سیاسی در متون اسلامی و علوم اجتماعی دارای دو مفهوم جداگانه است . در متون اسلامی مقصود از آن: مطابقتنظام سیاسی با شرح و احکام الهی می‌باشد در حالی که در علوم اجتماعی همانند سیاست ، جامعه‌شناسی و حقوق این واژه از ترجمه Legitimacy گرفته شده که به معنای مقبولیت ، قانونیتو حقانیتحکومتاست . لذا برای تفکیکمیان این دو مفهوم، از مشروعیتنوع اول به دینی و از نوع دوم به سیاسی یاد می‌کنیم. منشا اولی مشروعیتدینی یکنظام سیاسی، خداوند می‌باشد در حالی که در مشروعیتسیاسی، منشا مردم هستند. مشروعیتسیاسی به پنج صورتممکن استتحقق یابد: -1 سنتی، -2 کاریزمایی، -3 قانونی، -4 مادی (رفاهی)، -5 مذهبی. مشروعیتسیاسی نظامهای دینی از جمله نظام اسلامی، از نوع مذهبی است . اما در مورد منشا مشروعیتدینی نظام اسلامی، میان علمای فرق مختلفاسلامی اختلاف‌نظر وجود دارد. در این خصوصباید گفتکه ارتباط بسیار نزدیکی میان منشا مشروعیتو چگونگی تعیین حاکم اسلامی وجود دارد یعنی به هر صورتی که حاکم تعیین شود به همان صورتنیز مشروعیتدینی نظام سیاسی مشخصمی‌شود. به طور کلی در میان علمای اهل سنت ، چهار دیدگاه فقهی مشهور در تعیین حاکم اسلامی وجود دارد: -1 دیدگاهی که تعیین حاکم را به وسیلهء حاکم قبلی می‌داند که مطابق آن منشا مشروعیتنظام سیاسی شخصحاکم خواهد بود. -2 دیدگاهی که تعیین حاکم را به وسیلهء ولایتعهدی می‌داند که مطابق آن منشا مشروعیتارثمی‌شود. -3 دیدگاهی که تعیین حاکم را به وسیلهء قهر و غلبه می‌داند که مطابق آن منشا مشروعیتقدرتو زور می‌شود. -4 دیدگاهی که تعیین حاکم را به وسیلهء اجماع امتیا اهل حل و عقد می‌داند که مطابق آن منشا مشروعیت ، امتاسلامی است . در میان علمای شیعه دو دیدگاه مشهور در تعیین حاکم اسلامی وجود دارد: الف) دیدگاهی که تعیین حاکم اسلامی را از طریق نصبامام معصوم (ع) می‌داند و معتقد استکه این نصبدر مورد فقهای جامع‌الشرایط صورتپذیرفته است . مطابق این دیدگاه تنها منشا مشروعیتنظام سیاسی، خداوند می‌باشد که پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) در طول آن قرار می‌گیرند و مردم در نظام سیاسی فقط از دو جهتمدخلیتدارند: -1 تحقق و فعلیت ، -2 کارآمدی. اما در مشروعیتنظام هیچ گونه مدخلیتی ندارند. ب) دیدگاهی که تعیین حاکم اسلامی را از طریق انتخابمردم در چارچوبشرع می‌داند که مطابق آن، منشا مشروعیتحکومت ، دوگانه یعنی خداوند و مردم می‌باشد. این دیدگاه قائل به آن استکه امتاسلامی به دلیل حقی که خداوند به وی تفویضکرده، در تعیین حاکم اسلامی در محدودهء شرع، منشا ثانوی مشروعیتنظام سیاسی است . در پایان با بررسی دیدگاههای علمای سنی و شیعه در صفاتو شرایط حاکم اسلامی به عنوان شرایط مشروعیتنظام سیاسی به این نتیجه می‌رسیم که دو صفت ، اجتهاد و عدالتاز جمله صفاتمورد اتفاق اکثریتآنهاستبه عبارتدیگر ولایتفقیه به عنوان شرط مشروعیتحکومت ، یکنظریهء عمومی در میان علمای اسلامی اعم از سنی و شیعه است .

چکیدهپژوهش حاضر به نقد و بررسی بیرونی داده‌های تاریخ طبری در خصوص ائمه معصومین(امیرالمومنین علی علیه السلام و امام حسن مجتبی علیه السلام) می‌پردازد که در این رساله سعی بر این است تا به این سوال پاسخ داده شود؛ که داده‌های تاریخ طبری درباره امیرالمومنین و امام حسن مجتبی علیه السلام از منظر فلسفه علم تاریخ از چه اعتباری برخوردار است؟ برای پاسخ به این سوال در فصل اول به بررسی چیستی و کیستی راوی (یعنی طبری) به عنوان روایتگر تاریخ پرداخته شده و ضمن بررسی زیستنامه وی و آثار علمی که در زمینه‌های مختلف از خود به یادگار گذاشته بررسی گرایشهای اعتقادی، فکری، جایگاه و پایگاه اجتماعی و سیاسی وی مورد توجه قرار گرفته است.در فصول بعدی رساله به جمع آوری تمام داده‌های طبری از راویان مختلف با رویکردها و در جایگاههای سیاسی و اجتماعی و در منزلت روایی متفاوت و بررسی و سند شناسیراویان آنها اختصاص یافته است. این بررسی نشان می‌دهد که ایشان تا حد امکان سعیدر جمع نگاری داشته بدین معنا که تمام روایتهای موجود و مطرح را بیاورد و نقد داده‌ها را به مخاطب یا خواننده واگذار کند هر چند به قول معروفوجود مولف را نمی‌توان در اثر او نادیده گرفت که او داده‌های خام را در ذهن خویش رنگ می‌کند و بعد آن را به خواننده تحویل می‌دهد که طبری هم به عنوان یک مورخ یا مولف حتی در جمع آوری داده‌های خود بی تاثیر نبوده و رد پای ایشان را در این کار می-توان دید به عبارت دیگر ایشان به عنوان یک مورخ خلیفه نگار با رویکرد یا دیدگاهی مثبت به سراغ روایاتی در خصوص امیرالمومنین علی علیه السلام به عنوان خلیفه‌ای پایبند به حکومت رفته و روایات متعادل‌تر یا موافق با دیدگاه شیعه را جمع آوری نموده است اما در خصوص امام حسن علیه السلام به عنوان خلیفه‌ایی غیر متعهد به امر حکومت و خلافت نگاه کرده و روایات ضعیف را از راویانی که از دیدگاه شیعه مطرودند یا مورد وثوق شیعه و حتی سنت نیستند آورده است

چکیده ندارد.

غرض اصلی از پرسش ، طلب اخبار و آگاهی، برای رفع جهل و ناآگاهی است تا حدی که می‌توان تمدن و فرهنگ بشری راه دستاورد و نتیجه پاسخ به سئوالها و پرسشهای انان دانست . در حوزه ادبیات ، ادبیات بهترین زبان و وسیله برای انتقال مفاهیم و مقاصد مذهب می‌باشد اولا بدین سبب که مانند مذهب فطری است ، ثانیا به لحاظ این که ابزار و امکاناتی که از زبان ادبی برای ایجا بهترین ارتباط - بلاغت - در اختیار دین و مذهب می‌گذارد، هیچ زبان دیگری - علمی، فلسفه - نمی تواند فراهم کند، لذا خداوند متعال نیز زبان ادبی را با تمام شیوه‌ها و امکانات آن برگزیده است تا به اقتضای حال و مقام از بیشترین و بهترین تاثیر کلام - رسایی و بلاغت - استفاده کرده باشد. حال در این محدود اهمیت ویژه استفهام، به عنوان یکی از امکانات و توانائیهای کلام ادبی معلوم و هویدا است و حاصل سخن این که به قول "رابرت فراست " که در ادبیات "چیزی بگویند و ما چیزی دیگر بفهمیم" در بخش معانی و خصوصا استفهام، این سخن بسیار ارزنده و ملموس خواهد بود. این رساله پیرامون ادوات استفهامی و کاربرد آن در قرآن مجید است که در سه باب و به شرح زیر تنظیم شده است : -1 باب اول: که در این باب به تعریف استفهام و بیان ارکان و انواع آن و به ذکر نظریات علمای نحو و بلاغت ، درباره اودات استفهامی به طور تفصیل سخت به میان آمده است . -2 باب دوم: این باب شامل دو فصل می‌باشد، فصل اول، که در آن به ذکر معانی مجازی ادوات استفهامی از دیدگاه دانشمدان بلاغت و تفسیر، پرداختیم و فصل دوم که به بیان معانی مجازی آیات استفهامی در قرآن به ترتیب سوره‌های قرآنی، بسنده کردیم. -3 باب سوم: که در فصل اول آن، درباره کاربرد ادوات استفهامی در قرآن، و در فصل دوم درباره نکاتی پیرامون معانی مجازی استفهام پرداختیم.

این تحقیق تحت عنوان «اصول ومبانی اعتقادات اسلامی ازمنظر صحیفه سجادیه» می باشد. مهمترین سوالی که این پژوهش در پی پاسخ آن است،تعیین اصول ومبانی اعتقادات اسلامی در صحیفه سجادیه است.یعنی اصول ومبانی توحید،نبوت وامامت ومعادچیست؟ بعداز پژوهش پاسخ سوالات بدین شرح بدست آمده است .اصول ومبانی توحید شامل ادله اثبات خداوند،صفات ثبوتیه وسلبیه خداوند می باشد.در صحیفه منوره سجادیه اصول ومبانی نبوت وامامت شامل نبوت عامه وخاصه،شفاعت وعصمت امام(ع)وجدایی ناپذیری قرآن وعترت،امامان سرآمدبرگزیدگان،امامان خزان علم وامام مهدی(عج) مطرح شده است.اصول ومبانی معاددربرگیرنده یادمرگ ،فلسفه مرگ،بهشت ودوزخ است. هدف ازاین تحقیق آشناشدن بااصول اصیل ومبانی متین اعتقادات اسلامی وآثارارزشمندآنهادر زندگی انسان جهت بهره برداری از نتایج سودمندآنهاست.امام سجاد(ع)در سراسر صحیفه سجادیه، هدف نهاییرا خدای متعال، معرفی می کند و در تمام دعاها، مخاطب را با زبان دعا و مناجات به آن حقیقت یکتا راهنمایی می کند. امام(ع) با محور قراردادن خدا در دعاهای مختلف، به ما می فهماند که محور زندگی انسان در تمام شوون آن، باید خدا باشد و منظور از این محور و هدف بودن خدا، همانا حضور خداوند در متن زندگی است. اساسا نقش هدف نهایی در مسیر زندگی، چیزی جز استمرار حضور و احساس آن نیست.لذا نتایج حاصل از این تحقیق دستیابی به اصول ومبانی اعتقادات اسلام براساس آموزه های مکتب اهل بیت(ع) است که بدلیل عصمت آن بزرگواران،ازهرگونه اشتباه وانحراف ونقص وکاستی مبّراست وبه همینرونقش اساسی در رسیدن به قرب الهی وهدف خلقت انسان ایفا می نماید.این پژوهش در ضمن چهار فصل سامان یافته است:در فصل اول کلیات ذکر شده است .فصل دوم اصول ومبانی توحید شامل سه بخش می باشد بخش اول شامل اصول ومبانی اثبات وجودخدا می باشددر بخش دوم اصول ومبانی صفات ثبوتیه خداوند ودر بخش سوم اصول ومبانی صفات سلبیه مورد بررسی قرار گرفته است.فصل سوم که به مبحث اصول و مبانی نبوت وامامت اختصاص دارد شامل دوبخش اصول ومبانی نبوت واصول ومبانی امامت می باشد.ودر فصل پایانی به بررسی اصول ومبانی معاد در صحیفه سجادیه پرداخته شده است.نوع منابع مورد استفاده این تحقیق که بیش از هشتاد منبع می باشد شامل کتبتفسیری،روایی،اخلاقی و...می باشد و همچنین از تفاسیر صحیفه سجادیه هم بهره گرفته شده است.کلیدواژگان: اصول ،مبانی ،توحید، نبوت،امامت، معاد، صحیفه سجادیه

چکیده نسخه‌های خطی آثار بالقوه ارزشمندی هستند که ارزش آنها، اکثراً تا زمان تصحیح و چاپ آشکار نمی‌‌‌شود و در حکم دفینه‌هایی هستند که باید استخراج شوند. از جمله این آثار خطی می‌‌‌توان به نسخه‌ای تحت عنوان «سکینه الصالحین» اشاره کرد. این رساله اثری اخلاقی است که به شیوه و رسم صوفیان پیشین نگاشته شده است. مولف در آن، اصول اخلاقی را بیان کرده و آن را اصل سعادت و خوبیها و حامل اسرار و امانت الهی می‌‌‌داند چنانکه پیامبراکرم (ص) حفظ اصول اخلاق را از جمله اهداف رسالت خود بیان کرده‌اند و فرموده‌اند: «انّی لا بُعثتُ لِاُتممُ مَکارمِ الاَخلاق». این اثر تالیف سعدالدین حمویه از اصحاب و اخلاف نجم الدین کبری است که شخصیت وی را می‌‌‌توان بازتابی کامل از مکتب کبرویه یا سنت اول عرفانی دانست؛ زیرا توجه به سنت و قرآن و پایبندی کامل به اصول شریعت، در این اثر کاملاً محسوس و ملموس است چنانکه مولف بارها برای منبع و منشاء عقاید خود و تایید و تعیین مشربش از آنان بهره می‌‌‌برد. سعدالدین از سویی دیگر، به تبعیت از قرآن کریم و بر اساس آیه ( اِنَّ الله یَامُرُُ بِالعَدلِ والاِحسانَ وَ إیتاءِ ذِی القُربَی وَ یَنهَی عَن الفَحشا وَ المُنکَر وَ البَغیِ یِعظُکُم لَعَلََّکُم تَذَکَّرون)، کتاب را به چهار بخش تقسیم می‌‌‌کند و در این چهارچوب عقاید خویش را بازگو می‌‌‌کند. باب اول در بیان معرفت عدل انسان و عدل حق تعالی است. باب دوم در بیان احسان و ایتاء ذالقربی است. باب سوم در بیان موانع و آفات اخلاق بوده و آن در نهی منکر و فحشا است. باب چهارم در بیان تبدیل سیئات و تحصیل الحسنات است. سعدالدین از سویی دیگر به تأسی از معاصر خود ابن عربی، چنانچه با او ملاقات و مکاتبه داشته است، در این کتاب به باطن آیات و روایات توجه نشان می‌‌‌دهد و از تاویلات شخصی و حروفی خود در انتقال اسرار اعتقادی و علومباطنی بهره می‌‌‌برد. آنچه باید مورد توجه قرار بگیرد اهمیت جایگاه سعد الدین حمویه در تاریخ عرفان اسلامی‌‌ است چنانکه او توانسته است آداب و اصول شریعت مدار سنت اول عرفانی را با آداب و اصول تاویل گرای سنت دوم عرفانی تجمیع کند و تصوفی حدّ واسط مکتب کبرویه و مکتب ابن عربی ایجاد کند که متمایل به افکار شیعه بوده چنانکه عقاید خاص سعد الدین در مبحث ولایت این تحول را به خوبی نشان داده و آشکار می‌‌ کند.کلید واژه‌ها: سعدالدین حمویه، سکینه‌الصالحین، عرفان، اخلاق، ولایت.